مراحل مختلف رشد میوه نخل

مراحل مختلف رشد میوه نخل

فرهنگ اصطلاحات

---

میوه نخل از لحظه ای که بوجود می آید تا روزی که
صورت خرمای کامل به خود می گیرد حالات و مراحل مختلفی

می گذراند که ذیلا به آنها
اشاره می شود :

1 –  کور : پنیر نخل را مردم فین کور
می نامند و آن بخشی از خوشه خرماست به طول 20 تا 30 سانتیمتر که داخل ساقه

در
لابلای شاخه ها پنهان است و سفید رنگ و نرم و قابل خوردن می باشد . شیرینی آن …

ادامه ی مطلب >>>

غلاف بعد ها به کلی از خوشه جدا می ماند و تدریجا خشک و پوسیده شده سرانجام یا
خود از درخت جدا می شود و می افتد و یا در موقع بریدن خوشه ها آن را جدا می سازند

. غلاف خشک را مردم فین ( کارچک ) ( به کسرچ ) می نامند و همچون هیزم در طبغ غذا و
پخت نان به کار می برند .

2 – تنگروک : به فتح تا و سکون نون و
ضم گاف دانه های ریز خرماست که در نخستین روزهای باروری روی تارهای خوشه ظاهر می
گردد ابتدا سفید رنگ است ، اما تدریجا ،

سبز رنگ می شود و تا به خارک تبدیل نشده
به همین رنگ می ماند .

تنگروک ها تا تبدیل به خرما شوند مقداری در اثر وزش باد و یا عوامل دیگر می
ریزند . بزرگی تنگروک در آغاز به اندازه یک دانه ماش است .

3 – تلنگ : ( به کسر تا و لام و سکون
نون ) رشته های باریک هستند که تنگروک روی آنها به طور منظم قرار دارد . تعداد
دانه های تنگروک روی هر تلنگ بر حسب نوع نخل

متفاوت است . اما حداکثر ممکن است به
30 دانه برسد .

4 – پنگ : پنگ بر وزن رنگ مجموعه خوشه خرما را گویند که تعداد آنها در انواع
مختلف متفاوت است . اگر نخلی بیش از توانایی و ظرفیت خود ، ( پنگ ) بیاورد در موقع
بارور

ساختن زیادی ها را بیرون می کشند ، زیرا اگر به نخل بیش از تحمل آن ( بار )
داده شود در اثر بار بیش از حد دانه های خرما می ریزد و یا خشک و کم شیره می شود .
کارگران

با سابقه به استعداد و تحمل هر نخل آگاهی دارند و می دانند که به هر یک
چقدر باید بار داد ؟ بیرون کشیدن پنگ های اضافی نیز کار نسبتا سخت و دشوری است و
به مهارت و

تجربه نیاز دارد . پنیر پنگ های اضافی در موقع بارور ساختن نخل مشتریان
بسیار دارد .

5 – خمل : به وزن عمل ، میوه نارس خرما را گویند که در تمام انواع سبز رنگ است
. مزه خمل به طور کلی تلخ و بعضا گس و تند است ، اما در بعضی انواع مانند ( خاصتی
) و (

شاهانی ) نسبتا شیرین و قابل خوردن می باشد .

6 – کنگ : به ضم اول و سکون ثانی به معنای خارک یا خرک می باشد . در این مرحله
خمل سبزرنگ تغیرر رنگ داده و زرد – قرمز و یا قهوه ای رنگ می شود . خارک بعضی نخل

ها ترد و شیرین و مطبوع و در بعضی دیگر سفت و گس می باشد . خارک های شیرین و ترد
مشتری بسیار دارد و پیش ارز آن که به خرما تبدیل شوند ، چیده و خورده می شوند

.
بهترین نوع خارک از نخل ( خارو ) – ( خنیزی ) با رنگ قرمز و ( خاصتی ) با رنگ زرد
به دست می آید که ( میان رس ) به شمار می آیند . از نخل های دیررس که تا اوایل
پاییز می

مانند خارک : ( پاسلاری ) و هلیلی با رنگ زرد و خارک ( ملصان ) و خصب بار
نگ قرمز مشهور و معروفند . میوه این نوع نخل ها در هیمن مرحله مصرف می شود و به
جمع کردن

و ذخیره ساختن نمی رسد .

7 – دیم پازگ : خارکی را گویند که نیمی از آن به خرما تبدیل شده باشد . میوه
نخل از سمت دم به خرما تبدیل می گردد و وجه تسمیه آن نیز همین است ، زیرا دیم به
کسر دال

در فرهنگ مردم فین به معنای دم است و دیم پازگ یعنی خارکی که دم آن رسیده
و خرما شده باشد .

8 – خامش : به ضم ( م ) خارکی را گویند که به کمک حرارت آفتاب و به طور مصنوعی
به خرما تبدیل شده باشد برای این منظور در آغاز پیدایش ( به دست آمدن ) خارک آن را

مدتی در آفتاب سوزان و 40-50 درجه بالای صفر می ریزند تا خوب نرم شود آنگاه در
ظرفی می ریزند و خوب بهم میزنند ، سپس چندین ساعت در ظرفی در بسته نگاه می دارند

.
در اثر این فعل و انفعالات خارک تبدیل به خرما یا ( رطب ) می شود که البته طعم و
مزه رطب طبیعی را ندارد .

9 – خرما : میوه نخل وقتی کاملا رسید آن را خرما می گویند و این خود دو مرحله
دارد . وقتی تر و تازه و نوبر باشد آن را ( رطب ) و وقتی مدتی از آن گذشت و طراوت
و لطافت

اولیه را از دست داد آن را ( خرما ) می نامند . به عبارت دیگر هر رطبی
خرماست ، اما هر خرمائی رطب نیست . رطب درختان پیش رس خیلی زود مصزف می شود و به
نگه

داری و ذخیره کردن نمی رسد . رطب را به تنهایی یا بر سر سفره شام و ناهار با
ماست و کشک می خورند شیرین خرما در انواع مختلف ، متفاوت است پاره ای از آنها
مانند

خنیزی پر شیره و بعضی دیگر مانند اشتری کم شیره هستند . طبق یک سنت قدیمی
اولین محصول خارک یا رطب که به دست آمد آن را به یاد اموات می خورند و فاتحه می

خوانند و این عمل را اصطلاحا ( اردو ) می نامند .

10 – منگ : به کسر اول و سکون دوم میوه خرما را گویند وقتی که به سبب بارور
نشدن و یا عوامل دیگر نیمه رس باقی مانده و رشد آن متوقف گردیده است . در این حالت
،

هسته رشد کافی نمی کند و یا در مرحله اولیه باقی می ماند . منگ در بعضی انواع
تلخ و در بعضی دیگر شیرین و قابل خوردن است . منگ ( لشتی ) و ( کونگرد ) وقتی
تبدیل

به خرما شوند از سایر انواع بهتر است .

11 – سلنگ : به فتح اول و کسر دوم و سکون سوم ، عبارت از دانه های خشک و بی شیره یا کم شیره خرماست که مصرف انسانی
ندارد و صرف تغذیه گاو و گوسفند می شود

. اگر سلنگ را با آب بجوشانند معجونی به
دست می آید که آن را ( لم ) بر وزن ( کم ) می نامند و غذای مطبوع گاو است .

12 – پوچ : دانه خرما وقتی میان تهی فقط دارای پوست باشد آن را پوچ می نامند که مصرف حیوانی دارد .

13 – استک : به کسر اول و سکون دوم و فتح سوم در اصطلاح محلی هسته خرما را
گویند که طول و قطر آن بر حسب نوع درخت خرما متفاوت است وقتی میوه نخل نارس

باشد
رنگ هسته سفید است ، اما وقتی میوه کاملا رسید رنگ آن قهوه ای و تیره می شود و سفت
و سخت می گردد . هسته وقتی نرم و سفید رنگ است بچه ها که با بی

صبری منتظر رطب و
خرما هستند آن را میان دو انگشت شست و سبابه می گیرند و خطاب به یکدیگر می گویند :
گرما دور یا نزدیک ؟ و مراد این است که تا رسیدن خارک و رطب

زمان درازی در پیش است
یا کوتاه ؟ همین که جواب دور یا نزدیک شنیدند با دو انگشت به هسته فشار می آورند
تا هسته نرم و لغزنده از میان دو انگشت رها شود . اگر هسته

فاصله نسبتا درازی
پیمود بزعم بچه ها تا زمان رسیدن خارک و رطب فاصله زیادی در پیش است ، اما اگر
فاصله کم بود نتیجه می گیرند که سر و کله خارک و رطب قریبا پیدا

خواهد شد و این یک
سرگرمی بچگانه است .

14 – پیزگ : کلاهک خرما را گویند که میوه نخل را از طرف بالا به تلنگ و پنگ و
از طرف پائین به هسته وصل می نماید و موقع چیدن خرما ممکن است از هر دو جدا گردد و
یا به

یکی از آن دو یعنی هسته و یا تلنگ وصل بماند . تنها جزئی از نخل که ظاهرا
مصرفی ندارد پیزگ است ، هر چند وقتی روی هسته باقی بماند گاو و گوسفند آن را می
خورند .

موقع جمع آوری خرما و ظرف کردن و بسته بندی – پیزگ را از خرما جدا می نمایند و
این کار در مورد خرمای مرغوب با دقت بیشتری انجام می شود .

هرمزگانی دات نت

                                               فین بندرعباس / احمد سایبانی